Celiakia (choroba trzewna) to trwająca całe życie autoimmunologiczna choroba o podłożu genetycznym, charakteryzująca się trwałą nietolerancją glutenu – białka zapasowego zawartego w zbożach (pszenicy, życie, jęczmieniu). Działający toksycznie gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, maleńkich wypustek błony śluzowej, które zwiększają jego powierzchnię i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie toksycznego działania glutenu wchłanianie pokarmu jest upośledzone, co prowadzi do wystąpienia różnorodnych objawów klinicznych. Jedyną metodą leczenia celiakii jest stosowanie przez całe życie ścisłej diety bezglutenowej.
Celiakia nie jest alergią, choć często jest z nią mylona
Najczęstsze objawy:
- bóle, wzdęcia, powiększenie obwodu brzucha
- biegunki tłuszczowe lub wodniste, czasem zaparcia
- utrata masy ciała
- zaburzenia rozwoju u dzieci, w tym głównie niski wzrost
- zmiana usposobienia (nadpobudliwość lub męczliwość i apatia), często stany depresyjne
- objawy niedoborowe (żelazo, witaminy, kwas foliowy), spowodowane zespołem złego wchłaniania
- uczucie stałego zmęczenia
Objawy nietypowe (niekojarzone z celiakią):
- spadek odporności organizmu.
- niski wzrost u dzieci (niezwiązany z niedoborem hormonu wzrostu)
Nieleczona celiakia prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych, z osteoporozą, zaburzeniami psychicznymi, zmniejszeniem płodności i nowotworami układu pokarmowego włącznie, dlatego bardzo ważna jest wczesna diagnostyka i ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej.
Diagnoza:
Pełna diagnoza celiakii polega na sprawdzeniu przeciwciał z krwi i wykonaniu biopsji jelita cienkiego.
Bez konsultacji z lekarzem gastroenterologiem i bez dalszych badań nie wolno wprowadzać diety bezglutenowej!
Zaburzy bądź całkowicie uniemożliwi rozpoznanie choroby.
Badania serologiczne polegają na oznaczeniu stężenie przeciwciał:
- przeciwko endomysium mięśni gładkich (EmA)
- przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG)
- przeciwko tzw. „nowej gliadynie” GAF (deamidowana gliadyna oznaczana symbolem DGP lub GAF)
- całkowite stężenie IgA: W przypadku niedoboru IgA ocenia się przeciwciała w klasie IgG.
Warto wiedzieć, że część chorych nie wytwarza przeciwciał. Z drugiej strony obecność przeciwciał w surowicy krwi nie zawsze oznacza zmiany w jelicie cienkim.